Rozpoczynając rozważania na temat weksli, należy na początku zastanowić się nad faktem czym jest owy „Weksel”. Otóż weksel jest papierem wartościowym stanowiącym bezwarunkowe zobowiązanie do zapłacenia przez wystawcę lub osobę przez niego wskazaną określonej na dokumencie sumy pieniężnej w wyznaczonym terminie i miejscu, jego treść i formę dokładnie opisuje ustawa z 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe.
Najczęściej możemy spotkać się z tym, że weksel jest wręczany przez dłużnika w związku z jakąś umową. Weksel jest zobowiązaniem osobnym, niezależnym od umowy. Znaczy to, że jeśli znajdzie się w rękach osoby innej niż pierwotny kontrahent dłużnika, ten ostatni będzie musiał zapłacić owej osobie bez względu na to, czy umowa, którą zabezpieczył wekslem, została prawidłowo zawarta i niezależnie od tego, czy kontrahent jej dotrzymał.
Weksel musi zawierać w sobie pewne konieczne elementy, które są różne dla każdego rodzaju weksla, aby był ważny. W prawie wekslowym możemy wyróżnić dwa podstawowe rodzaje weksli: własny i trasowany. Najczęściej używany jest dokument zwany wekslem niezupełnym w chwili wystawienia, czyli weksel in blanco. Weksel ma ściśle określoną przez ustawę treść. Należy pamiętać, że brak wymaganego przepisami elementu powoduje, że dokument przestaje być wekslem.
Weksel własny powinien zawierać nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, bez względu na to, czy weksel jest wystawiany na urzędowym formularzu, czy na czystej kartce papieru. Celem umieszczenia tego określenia w tekście dokumentu jest przede wszystkim zwrócenie uwagi podpisującego na charakter i rozmiar zobowiązania, które zaciąga. Nie występowanie słowa weksel w jego treści bądź nieprawidłowe jego użycie spowoduje, że weksel jest nieważny.
W wekslu trasowanym istotny element to bezwarunkowe polecenie zapłaty polegające na tym, że wystawca daje dyspozycję osobie trzeciej (trasatowi), by zapłaciła za niego pewną kwotę. W wekslu trasowanym, obok polecenia zapłaty, należy wpisać nazwisko trasata, czyli osoby, która ma zapłacić.
W wekslu musi być także wyraźnie wskazana suma wekslowa, czyli kwota, jakiej można we wskazanym terminie żądać od dłużnika. Sumę wekslową należy określić w pieniądzu. Inne należności (np. odsetki) powinny być co do zasady wliczone w sumę wekslową. Należy pamiętać, by podać nie tylko kwotę, ale i walutę zobowiązania. Wskazanie na wekslu tylko sumy, bez podania rodzaju waluty, powoduje nieważność weksla. Mówi o tym także Sąd Najwyższy w wyroku z 8 września 1995 r. „Brak oznaczenia waluty, w jakiej wyrażono sumę wekslową, powoduje, że odnośny dokument nie jest uważany za weksel” (SN III CZP 105/95, OSNC 1995/12/174).
Weksel może być wystawiony tylko na jedną sumę. Ponadto należy wskazać termin płatności. Prawo wekslowe przewiduje cztery sposoby oznaczenia terminu płatności weksla: w oznaczonym dniu, w pewien czas po dacie, za okazaniem, w pewien czas po okazaniu.
Najczęściej w obrocie gospodarczym stosowany jest pierwszy sposób, czyli „w oznaczonym dniu”.
Art. 2 ustawy prawo wekslowe określa, że brak terminu płatności nie powoduje nieważności weksla. Weksel, który nie ma oznaczonego terminu płatności, uważany jest za weksel płatny za okazaniem. Termin płatności musi być jeden dla całej sumy wekslowej. Wymagane jest także oznaczenie miejsca płatności.
W przypadku wręczenia weksla jako weksel in blanco, to powinien być wystawiony z datą, w której wystawca wręczył weksel remitentowi.
Data wystawienia jest o tyle istotna, bowiem pozwala ocenić, czy w chwili składania podpisu na wekslu osoba, która go podpisała, była zdolna do skutecznego zaciągania zobowiązań wekslowych.
Istotnym elementem jest także podpis, który musi być własnoręczny. Powinien składać się co najmniej z nazwiska wystawcy. Niedopuszczalny jest podpis w formie pieczęci, maszynowy lub komputerowy. Wyjątek stanowi art. 75 prawo wekslowe, zgodnie z którym za niepiśmiennych lub niemogących pisać może podpisać się na wekslu inna osoba, której podpis winien być uwierzytelniony przez notariusza lub władzę gminną z zaznaczeniem, że osoba ta podpisała się na życzenie niepiśmiennego lub niemogącego pisać. Uwierzytelnienie winno być umieszczone na wekslu. Zasadniczo podpis powinien być czytelny i umieszczony na pierwszej stronie. Musi obejmować całą treść weksla. Nie wystarczające jest parafowanie czy wpisanie inicjałów. Podpis wystawcy umieszcza się zwykle po prawej stronie weksla, u dołu. Zamieszczenie podpisu w innym miejscu powoduje nieważność weksla.

Dochodzenie roszczeń wekslowych w trybie sądowym może nastąpić w postępowaniu zwykłym lub nakazowym (art. 484 – 497 kodeksu postępowania cywilnego). Postępowanie to należy do właściwości sądów rejonowych i okręgowych, w zależności od wartości przedmiotu sporu (w przypadku przedsiębiorców, jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza 100 tys. zł, pozew należy złożyć w sądzie rejonowym – art. 4793 par. 2 k.p.c.).
Zgodnie z art. 371 par. 1 k.p.c. powództwo przeciwko zobowiązanemu z weksla można wytoczyć przed sąd miejsca jego płatności. W sytuacji gdy jest kilku zobowiązanych z weksla, można łącznie pozwać przed sąd miejsca płatności lub sąd właściwości ogólnej dla akceptanta albo wystawcy weksla własnego. Do pozwu powinien być dołączony oryginał weksla (jeżeli zabezpieczeniem był weksel in blanco, to również deklaracja wekslowa, o ile była sporządzona) oraz dowód zawiadomienia dłużnika o wypełnieniu weksla, a także wezwanie do zapłaty.
Sąd bada przede wszystkim treść weksla, gdy brak któregokolwiek z wymaganych prawem elementów powoduje jego nieważność. Wydanie nakazu zapłaty nie jest wtedy możliwe i sprawa kierowana jest do postępowania zwykłego. Sąd nie jest zobowiązany do badania z urzędu, czy weksel in blanco został wypełniony zgodnie z dołączoną do niego deklaracją wekslową, a ewentualne zastrzeżenia pozwany powinien podnieść w zarzutach od nakazu zapłaty.

Więcej informacji już wkrótce. Tymczasem zachęcamy do aktywnego uczestnictwa w życiu naszego bloga, piszcie do nas: prawnikwspodnicy@wp.pl